Kitabın Adı : Geçiş Ritleri Tabular Batıl İnançlar Büyüler Ayinler ve Törenler

Yazar : Arnold van GENNEP

Çevirmen : Oylum Bülbül BEŞLER ( Fransızca Aslından Çeviren )

Yayınevi : Nora Kitap

Basım yılı : Mart – 2022

İlk yayın tarihi : 1909

Sayfa sayısı : 230

“Bir kitabı asla kapağına göre yargılamayın, ama her zaman önsözü okuyun.” der Leah Reader. Amazon siparişleri esnasında önerilenler arasında gördüğüm ve kapağını çok beğendiğim Geçiş Ritleri isimli kitap, aslında bu sözü bana anımsattı. Kitabın adıyla beraber açıklamamsı şekilde yazılan Tabular, Batıl İnançlar, Büyüler, Ayinler ve Törenler ise tam olarak benim ilgi alanım için diyebilirim 😁

Özellikle batıl ve batıla dair bildiklerimi resetlememi sağlayan Dünyanın Ötekileri Çingeneler isimli kitaba da göz atmanızı öneririm.

Geçiş Ritleri Kitap Özeti

Ritler, belli bir inanç sistemine göre düzenlenen törenlere denmektedir. Geçiş ritleri ise, belli bir durumdan bir diğerine yapılan durumunun değişini ifade etmekte.

Yazar, kitabı 100 yıldan çok daha uzun bir süre önce yazmış olsa da; günümüzde hala güncelliğini koruyanları var. Özellikle kabileler konusundaki bilgilerin artık “kemik rit” olduğunu, uzunca bir süre değişmeyeceğini düşünüyorum.

O halde doğrusunu söylemek gerekirse eşik ritleri “”birleştirici” ritler değil, birleşmeye hazırlık ritleridir ve araya hazırlık ritleri onlardan önce gelir.

Geçiş Ritleri Ne Demek ve Ritlerin Sınıflandırılmaları

Kitapta yer alan ritler temelde 3 aşamada sınıflandırılmış;

1. Ayrılma (Separation): Bu aşamada birey, mevcut toplumsal konumundan ayrılır. Bu aşamaya örnek olarak ölümü, gencin evden ayrılmasını ya da ilkokuldan ortaokula geçişi verebiliriz.
2. Geçiş (Transition): Bu aşamadayken birey, ayrılmayla beraber mevcut halinden yeni bir duruma geçmeye hazırlanır. Evlenme töreni, yeni bir üniversiteye başlamak gibi şeyler bu aşamaya örnek verilebilir.
3. Yeniden Bütünleşme (Incorporation): Geçiş aşamasını tamamlamış olan birey, artık topluma bambaşka biri olarak yeniden katılır. Tabi burada yeni sayfa açılması şarttır. Mezuniyet töreni ve evlat edinme işlemleri de bu aşamaya örnek gösterilebilirler.

Arnold van GENNEP’in bu sınıflandırmasına , Victor TURNER eklemeler yapmış böylece antropoloji literatüründe oldukça önemli bir yer edinmiştir.

Kitabın Bölümleri

Kitap toplamda 10 bölümden oluşuyor ve her bir bölüm insan hayatıyla alakalı doğrudan ilişkili. Bu bölümler;

1. Ritlerin sınıflandırılması
2. Maddi geçiş
3. Bireyler ve Gruplaşmalar
4. Gebelik ve Doğurma
5. Doğum ve Çocukluk
6. Erginleme Ritleri
7. Nişan ve Düğün Törenleri
8. Cenaze Ritleri
9. Diğer Geçiş Ritleri Grupları
10. Sonuç

Kitap Hakkında

Kitap, özellikle antropoloji literatürüne çok önemli katkılar sunmuş. Özellikle 4. bölümle beraber, kendisini anlamak da kolaylaşıyor. Özellikle yazar “Elinizdeki bu kitap, bunu amaçlamaktadır” ile başlayan pek çok cümle kurmuş. Bu cümleler sayesinde anlam pekişiyor ve ben ne okuyorum diye düşünmek zorunda kalmıyorsunuz.

Şahsen ben kitabı bir kaç pürüz dışında beğendiğimi söyleyebilirim. Tek problem; Müslümanlar konusunda çok genel geçer cümleler kullanılıyor. Detaya çok inilememiş. Bu noktada inmek mi istenmemiş yoksa dışarıdan kapalı bir görünüm mü sergiliyoruz bunu biraz düşünmek gerek.

Batıl inanç konusunda da çok güzel tespitler yaptığını düşünüyorum. Ben, pek çok farklı kabileye gelen ve nereden geldiği anlaşılmayan pek çok şeyi bu kitap sayesinde öğrendim. Spoiler vermemek adına anlatmak istemesem de; merak edenler için güzel örnekler olduğunu söylemeliyim. Ve tabii ki içerik bir o kadar merak uyarndırıcı oluyor.

Benim kendimce sık sorulabileceğini düşündüğüm bazı sorular oldu, onları buradan da yanıtlamanın faydalı olacağını düşünüyorum.

Tabular Batıl İnançlar Büyüler Ayinler ve Törenler